SZLAK ODRY – Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich [10]

Grudzień 15, 2016

 

 

 Zobacz lokalizację na mapie

 

Niemal cały teren pomiędzy mostami Pokoju i Grunwaldzkim zajmuje budynek Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Dłuższe skrzydła gmachu – zwrócone w stronę rzeki, koliście wygięte – kształtem dopasowane zostały do biegu Odry. Budowla jest przykładem monumentalnej architektury III Rzeszy. Czteroskrzydłowy obiekt o powierzchni użytkowej 26 tys. m2, z 800 pomieszczeniami i z 3 wewnętrznymi dziedzińcami, wzniesiono jako Nową Rejencję (po sąsiedzku znajdowała się Stara Rejencja, obecnie mieści się tam Muzeum Narodowe). Budowę rozpoczęto tuż przed wybuchem II wojny światowej i nie zdążono ukończyć prac do 1945 r. Podczas obrony Festung Breslau na nabrzeżu ustawiono baterię dział przeciwlotniczych, czego skutkiem było zbombardowanie tego terenu przez lotnictwo radzieckie. Skrzydło Nowej Rejencji od strony mostu Grunwaldzkiego zostało wtedy mocno zniszczone.

 

 

Zanim wzniesiono stanowiący dominantę w tej części Wrocławia gmach, od 1864 r. do początków XX w. na jego miejscu funkcjonowała jedna z czterech gazowni miejskich. Usytuowano ją na trójkątnym, tarasowo położonym placu nad brzegami Odry. Plac, nazywany Drzewnym, zajmował obszar pomiędzy rzekami Odrą i Oławą (mającą wtedy inny bieg niż obecnie) oraz fortyfikacjami Nowego Miasta. Zanim zdecydowano się na postawienie trzykondygnacyjnej Nowej Rejencji według projektu radcy budowlanego F. Bräulera, istniało kilka koncepcji zagospodarowania nadodrzańskiego placu. Jedną z nich, budzącą jeszcze do dziś zdumienie, była ekspresjonistyczna potężna budowla zaprojektowana przez Maxa Berga. Architekt zaproponował wzorcowy wieżowiec, który miał pełnić rolę nowego ratusza i, w zależności od wersji, posiadać od 25 do 40 pięter.

 

 

Od drugiej połowy XIX w. na nabrzeżu istniała jedna z wielu przystani pasażerskich, oferująca rejsy parowcami w górę Odry do znajdujących się tam popularnych établissements, czyli prywatnych miejsc rozrywkowo-rekreacyjnych. Oprócz restauracji, ogrodów z alejkami spacerowymi, sal tanecznych i koncertowych, lunaparków, a także przystani z wypożyczalnią sprzętu wodnego, niektóre z tych miejsc oferowały również usługi hotelarskie. Najbardziej znane établissements znajdowały się na wschód od miasta, w okolicach Bartoszowic oraz we wsi Rakowiec (leżącej po lewej stronie Odry). Przed wojną tłumnie odwiedzane były Oderschlösscher (Zameczek Odrzański) i Schaffgotschgarten (Ogród Schaffgotscha), a głównym celem niedzielnych wypraw stały się Wilhelsmhafen (Port Wilhelma) oraz Bürgersäle, wzorowany na wiedeńskim Praterze.

 

 

Żegluga pasażerska zaczęła się dynamicznie rozwijać od 1870 r. Powstało wtedy we Wrocławiu kilka przedsiębiorstw żeglugowych zajmujących się organizacją rejsów wycieczkowych po Odrze. Na przełomie XIX i XX w. tylko na miejskim odcinku rzeki funkcjonowało (sezonowo) kilkanaście przystani pasażerskich.

 

 

Przy moście Grunwaldzkim w 1946 r. wydobyto z dna Odry wiele zatopionych w czasie wojny jednostek pływających, m.in. parowiec o nazwie King. Stał się on jednym z pierwszych po wojnie przedstawicieli wrocławskiej białej floty, szybko przemianowanym na Lenino. W 1948 r. statek przewoził pasażerów na Wystawę Ziem Odzyskanych zorganizowaną na terenach wystawowych przy Hali Ludowej (obecnie – Hali Stulecia). Na wystawie władza ludowa chwaliła się osiągnięciami z trzech powojennych lat gospodarowania na terenach przyłączonych do Macierzy. Parostatek Lenino pływał po Odrze do 1965 r.

 

 

Od 2013 r. nabrzeże nosi nazwę bulwaru Marii i Lecha Kaczyńskich, a w 2016 r. – wraz z bulwarem Dunikowskiego – zostało zmodernizowane. Dzięki kładce pieszo-rowerowej pod mostem Pokoju stało się integralną częścią nadodrzańskiej promenady spacerowej. Znajduje się tu przystań cumownicza dla statków, pomosty oraz wielka pufa, z której można oglądać Odrę i panoramę prawobrzeżnego miasta.

 

Pracujesz na lądzie, odpoczywaj na wodzie.

Tablica z Dworca Głównego we Wrocławiu, początek lat 70. XX wieku

 

 

Na drugim brzegu rzeki do końca drugiej wojny światowej, przy ówczesnej Ufferstrasse, czyli ulicy Nadbrzeżnej (dziś. F. Joliot-Curie), znajdowała się kolejna przystań pasażerska. Ta część miasta zamieszkana była przez biedniejszych wrocławian. W połowie XIX wieku mieszkańcy czerpali wodę prosto z Odry i skarżyli się na brak schodów na nabrzeżu i trudne zejście do wody. Napełnianie wiader kończyło się często przymusową kąpielą w rzece.

 

 

Przedwojenna zabudowa Ufferstrasse została całkowicie zniszczona w wyniku działań wojennych. Od la 60. XX wieku wzdłuż prawego brzegu Odry zaczął powstawać uniwersytecki kampus. Jako pierwsze postawiono obiekty Instytutu Matematyki i Chemii, przed budynkiem chemii zobaczymy ciekawą rzeźbę Atom Romana Pawelskiego. Najnowszym obiektem jest siedziba Instytutu Informatyki z 2006 roku. Do architektury Urzędu Wojewódzkiego swobodnie nawiązuje budynek Biblioteki Uniwersyteckiej znajdujący się w pobliżu mostu Pokoju. Księgozbiór biblioteczny zawiera 4,5 mln woluminów, z czego pół miliona to zbiory specjalne.

 

 

 

 

 

 Zobacz lokalizację na mapie

 

SZLAK ODRY – zobacz:

1. Stopień wodny Opatowice, Śluza Opatowice
2. Stopień wodny Bartoszowice, Śluza Bartoszowice
3. Przystań ZOO, Port STANICA, Port RANCZO
4. Przystań Zwierzyniecka, Most Zwierzyniecki, Kanał Miejskiego
5. Stopień Wodny Szczytniki, Śluza Szczytniki
6. Wybrzeże Wyspiańskiego
7. Ujście rzeki Oława, Port Węglowy, Odra Centrum
8. Most Grunwaldzki
9. Kanał Żeglugowy, Śluza Zacisze
10. Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich
11. Zatoka Gondoli
12. Bulwar Xawerego Dunikowskiego
13. Bulwar Piotra Włostowica
14. Most Tumski, Mosty Młyńskiej
15. Most Piaskowy, Przystań Turystyczna, Wyspa Tamka
16. Górny stopień wodny, Śluza Piaskowa
17. Wyspa Słodowa
18. Most Uniwersytecki, Marina
19. Dolny stopień wodny, Śluza Mieszczańska
20. Mieszczański Stopień Wodny, Elektrownie wodne
21. Port Miejski, Kępa Mieszczańska
22. Stopień wodny Różanka, Śluza Różanka
23. Stopień wodny Psie Pole, Śluza Miejska
24. Most Milenijny, Zimowisko Barek Osobowice 1
25. Port Popowice
26. Zimowisko Barek Osobowice 1
27. Stocznia Kozanów
28. Stopień wodny Rędzin, Śluzy Rędzin

Strona główna

 

Opracowanie merytoryczne i historyczne: Fundacja OnWater.pl

Odra Centrum – miejsce spotkań na wodzie!